Description

Sâm Việt Nam hay Panax vietnamensis có nguồn gốc ở Việt Nam và miền nam Trung Quốc, được phân loại thành 3 phân loài: sâm Ngọc Linh (Panax vietnamensis Ha et Grushv.), sâm Lai Châu (Panax vietnamensis var. fuscidiscus) và sâm Lang Biang (Panax vietnamensis var. langbianensis). Đây được coi là những loại sâm tốt nhất thế giới nhờ chứa hàm lượng dưỡng chất và hoạt chất saponin cao, mang đến nhiều công dụng vượt trội cho sức khỏe so với các loài sâm khác trên thế giới.

Hình dáng và đặc điểm hình thái chung của sâm Việt Nam là có lá thuôn dài, dạng lá kép, mọc vòng; hoa màu vàng lục nhạt, mọc thành chùm; quả chín màu đỏ tươi, thường có đốm đen ở đỉnh; củ hay thân rễ có dạng đốt tre, bò theo chiều ngang, hình nón dài hay dạng con quay, đường kính 1–2,5cm.

Hoạt chất

Sâm Việt Nam có rất nhiều hợp chất quý bao gồm nhóm saponin và non-saponin, được chứng minh có giá trị dược liệu rất cao, chứa 20 nguyên tố vi lượng, 18 loại acid béo, 18 loại acid amin, hợp chất sterol, vitamin C, 0,05% – 0,1% tinh dầu. Theo thông tin được công bố, tổng số hợp chất saponin được phát hiện trong thân rễ và thân là khoảng  52 loại, trong đó có 26 hợp chất saponin có hàm lượng nhiều hơn so với sâm Triều Tiên hay sâm Mỹ (Tây Dương sâm). Trong đó, đáng chú ý  nhất là majonoside R2 (MR2) do có hiệu suất cao (5,29%) và không được phát hiện ở một số loài sâm khác. Cùng với các hợp chất saponin khác như ginsenoside Rb1 (G-Rb1), ginsenoside Rd, ginsenoside Re, ginsenoside Rg1, majonoside R1,notoginsenoside R1, vinaginsenoside R1, vinaginsenoside R2 và vinaginsenoside R11,… Tuy nhiên, thông tin từ cổng thông tin điện tử tỉnh Quảng Nam cho hay, đến nay đã xác định được 103 hợp chất với 84 hợp chất saponin trong các bộ phận dùng của cây Sâm Ngọc Linh như: Thân rễ và rễ củ, lá và cọng thân, thân rễ và rễ củ chế biến, rễ bất định và rễ tơ từ nuôi cấy mô tế bào. Ngoài ra, 113 hợp chất được xác định thêm từ sự phân tích thành phần hóa học trong tinh dầu bằng kỹ thuật sắc ký khí ghép khối phổ) của thân rễ và rễ củ, lá và cọng thân. Các tinh dầu này được chiết bằng kỹ thuật lôi cuốn hơi nước và CO2 siêu tới hạn. Nâng tổng số các hợp chất có trong các bộ phận dùng đã được đề cập trên lên đến 216 hợp chất.

Không chỉ các hợp chất saponin, các loại dầu dễ bay hơi có trong rễ và thân cây cũng được chiết xuất và phân tích. 113 hợp chất đã được xác định, được đánh giá là có hiệu suất cao hơn so với các loài sâm khác cùng chi. Ngoài ra, squalene, a-tocopherolquinone, tetradecanol, docosanol, daucosterol và kaempferol cũng được tìm thấy trong chiết xuất n-hexane và chiết xuất methanol của lá sâm. Gần đây, một loại sesquiterpene lactone mới, panaxolide, lần đầu tiên được tìm thấy trong lá cùng với bốn hợp chất đã biết bao gồm junipediol A, daucosterol, kaempferol 3-O-b-D-glucosyl-b-D-galactoside và vinaginsenoside R10. Đáng chú ý, falcarinol còn được gọi là panaxynol, là một loại rượu béo chiếm tới 70,65% tổng lượng dầu dễ bay hơi của sâm Việt Nam có khả năng bảo vệ gan, hoạt động kháng nấm, bảo vệ thần kinh, đặc tính chống ung thư và điều hòa miễn dịch.

Tác Dụng

Tăng cường hệ miễn dịch: Sâm Việt Nam có tác dụng toàn diện trong việc tăng cường miễn dịch, chống viêm, bảo vệ tế bào miễn dịch và tăng sức đề kháng. Do chứa nhiều nguyên tố vi lượng và khoáng chất cần thiết, giúp kích thích sản xuất bạch cầu, tăng cường khả năng chống lại các bệnh lý nhiễm trùng như cảm cúm, viêm,…

Giảm stress, tốt cho hệ thần kinh: Nhiều tài liệu nghiên cứu đã chỉ ra rằng nếu sử dụng sâm Việt Nam với liều lượng vừa phải có thể kích thích thần kinh, cải thiện các vận động thể lực và trí lực rõ rệt, điều hòa não bộ khi bị rối loạn phản xạ, chống trầm cảm, giảm stress,… Ngược lại, liều cao sẽ thể hiện quá trình ức chế thần kinh trung ương

Tác dụng đối với tim mạch: Với liều lượng thích hợp, sâm Việt Nam giúp điều hòa hoạt động hệ thống tim mạch, hỗ trợ điều trị bệnh lý hạ huyết áp, tác động ngăn ngừa xơ vữa động mạch theo cơ chế giảm cholesterol huyết, giảm lipid toàn phần và lipoprotein, tăng hàm lượng HDL.

Hỗ trợ điều trị, phòng chống ung thư: Một trong số những hoạt chất mang dược tính quý giá có trong sâm Việt Nam được chứng minh có khả năng ức chế khối u chống ung thư và bảo vệ tế bào gan. Hỗ trợ người bệnh giảm cơn đau, giảm stress, tăng đề kháng trong thời gian điều trị bằng xạ trị.

Hỗ trợ điều trị, ngăn ngừa biến chứng bệnh tiểu đường: Nhiều nghiên cứu lâm sàng cho thấy sâm Việt Nam có khả năng hỗ trợ hạ đường huyết hiệu quả, giúp giảm cholesterol xấu (LDL), triglycerid và tăng cholesterol tốt (HDL) từ đó ngăn ngừa các biến chứng liên quan đến rối loạn chuyển hóa lipid và mạch máu ở bệnh nhân tiểu đường. Tuy nhiên, đối với các bệnh nhân đang điều trị bằng thuốc tây cần tham khảo lời khuyên của bác sĩ trước khi sử dụng sâm.

Tăng cường sinh lý nam, nữ: Sâm Việt Nam giúp cải thiện hormone, tăng cường sức khỏe sinh sản ở cả nam và nữ. Sâm Việt Nam giúp kích thích cơ thể sản xuất testosterone, ổn định nồng độ estrogen

Tăng cường sức khỏe cho người cao tuổi: Là một thảo dược quý, sâm Việt Nam vẫn thường được sử dụng để tẩm bổ sức khỏe cho người lớn tuổi bởi công dụng tuyệt vời của nó không chỉ trong việc tăng sức đề kháng, phòng ngừa bệnh tật, cải thiện trí nhớ ở người già và hỗ trợ phục hồi hoạt động não bộ trong một số bệnh lý thần kinh do lão như bệnh Alzheimer, Parkinson, stroke do thiếu máu cục bộ não, kích thích vị giác, cải thiện chức năng tiêu hóa, giúp người cao tuổi ăn ngon miệng hơn. Đồng thời, nó cũng hỗ trợ cải thiện chất lượng giấc ngủ, giảm tình trạng mất ngủ thường gặp ở người già.

Cách sử dụng

Việc sử dụng sâm Việt Nam đúng cách sẽ giúp phát huy tối đa tác dụng của loại dược liệu quý này

• Sâm ngâm mật ong:
  • Bước 1: Chọn mua những củ đạt từ 6 năm tuổi trở lên. Mật ong nên chọn loại mật ong rừng, không pha đường, nguyên chất.
  • Bước 2: Rửa sạch sâm bằng vòi nước thông thường, bàn chải mềm hoặc máy xịt rửa chuyên dụng một cách kỹ lưỡng để loại bỏ toàn bộ đất cát bám ở các ngóc ngách bên ngoài củ sâm.
  • Bước 3: Sau khi rửa sạch, để củ sâm thật ráo nước. Sau đó, thái sâm thành từng lát mỏng.
  • Bước 4: Làm khô lát sâm rồi bắt đầu tiến hành ngâm:
  • Sâm sau khi thái lát đem sấy khô hoặc phơi cho giảm bớt nước, rồi sau đó ta xếp các lát sâm thành từng hàng vào bên trong một bình thủy tinh kín. Từ từ rót mật ong nguyên chất vào cho tới khi mật ong ngập xâm xấp trong bình.

Trong quá trình ngâm, nếu xuất hiện bọt trên bề mặt bình, cần hớt bọt để tránh thành phẩm Sâm Ngọc Linh ngâm mật ong bị chua.Khi bình sâm không còn bọt, đậy kín bình bằng nắp thuỷ tinh, để nơi khô ráo trong khoảng 1 tháng là dùng được. Khi dùng lấy thìa múc 1 thìa con cả lát sâm và mật ong vừa đủ cho vào cốc nước ấm 200ml, khuấy đều uống vào buổi sáng là tốt nhất.

• Sâm ngâm rượu: nên chọn củ sâm từ 6 năm tuổi trở lên để đảm bảo hàm lượng dưỡng chất cao nhất , sử dụng rượu có nồng độ cồn từ 35-45 độ
  • Đầu tiên, rửa sạch củ sâm, để ráo rước tránh làm gãy hoặc trầy xước củ
  • Đổ rượu vào bình sao cho ngập hoàn toàn củ sâm, tỷ lệ sâm phụ thuộc vào mục đích sử dụng:
  • Bồi bổ sức khỏe: 100gr sâm với 2-3 lít rượu
  • Đậy kín nắp bình và bảo quản ở nơi khô ráo, tránh ánh nắng trực tiếp, sau khoảng 6 tháng có thể sử dụng được
  • Uống 1-2 lần mỗi ngày, mỗi lần khoảng 10 – 20ml, không nên sử dụng quá 100ml mỗi ngày. Lưu ý không uống rượu trước khi lái xe.
• Sâm hãm trà: Sâm tươi: rửa sạch để loại bỏ đất cát, sau đó thái thành từng lát mỏng
  • Sâm khô: dùng trực tiếp hoặc thái lát mỏng nếu chưa cắt sẵn
  • Cho 1 lát sâm vào ấm hoặc bình giữ nhiệt, đổ khoảng 200-300ml nước sôi vào, đậy nắp và ngâm trong 10-15 phút

Sau khi hãm trà, rót ra chén và uống khi còn ấm, có thể hãm lại nhiều lần cùng một lượng sâm, cho đến khi nước nhạt dần có thể nhai phần bã sâm (có thể thêm các loại thảo dược như quế, lá chè tươi để thay đổi hương vị và tăng lợi ích cho sức khỏe)

• Sâm nấu cháo: Gồm: 3gr sâm, 100gr gạo tẻ, đường phèn (tùy khẩu vị)
  • Sâm thái mỏng hoặc nghiền thành bột, gạo vo sạch cho vào nồi cũng sâm và lượng nước phù hợp, hầm đến khi cháo chín nhừ, thêm đường phèn đã đun chảy vào cháo khuấy đều và thưởng thức
• Sâm nấu chè hạt sen: Gồm: 3gr sâm, 200gr hạt sen, đường phèn
  • Sâm thái lát mỏng, hấp cho mềm, hạt sen rửa sạch, loại bỏ tâm sen để tránh vị đắng, trộng hạt sen với đường phèn và sâm, sau đó hấp cách thủy 1 giờ, sau đó có thể dùng nóng hoặc nguội tùy theo sở thích

Thông tin liên hệ

LabZ- Khoa học sáng tạo